Kartiranje SP
Geoelektrično kartiranje - Sopstveni potencijal - SP
Metod prirodnog (sopstvenog) električnog polja - SP zasnovan je na izučavanju lokalnih prirodnih električnih polja, stvorenih u prirodnim električnim provodnicima. Osnovni zadatak metode SP je pronalaženje i istraživanje ležišta mineralnih resursa koja sadrže elektroprovodničke minerale, a takođe i kartiranje stjenskih masiva koji se odlikuju sa visokom elektroprovodnošću. Ovaj metod se koristi i pri hidrogeološkim i inžinjerskogeološkim istraživanjima (određivanje pravca i brzine toka podzemnih voda, lokalizacija mjesta filtracije (gubitka) vode iz akumulacija i kanala, određivanje mjesta i zona korozije podzemnih cjevovoda i dr.).
Metodologija istraživanja
Geofizička istraživanja uz korišćenje metoda sopstvenog potencijala - SP vrše se po metodologiji istraživanja u dve varijante i to:
- Varijanta Potencijala (direkto mjerenje potencijala u svim tačkama u profilima u istražnom prostoru u odnosu na neku stacionarnu tačku - nulta tačka),
- Varijanta Gradijenata (mjerenje razlike potencijala između dve susjedne tačke u profilu)
Geofizička istraživanja uz korišćenje metoda sopstvenog potencijala - SP uglavnom se izvode po varijanti Potencijala, obzirom da je on tačniji i tehnički jednostavniji za izvođenje i rezultate mjerenja ne treba podvrgavati složenim matematičkim proračunima. Varijanta Gradijenata koristi se u slučajevima kada su u istražnoj zoni prisutne značajne idustrijske smetnje ili kada je teško, odnosno nemoguće voditi kablovsku liniju od instrumenta do pokretne nepolarizirajuće elektrode u varijanti Potencijala.
Lokalnim prirodnim električnim poljima pripadaju:
- Elektrohemijska (rudna),
- Filtraciona,
- Difuzna,
- Termofiltraciona (promjenljiva u vremenu) i još neka druga.
Filtraciona polja se stvaraju pri filtraciji podzemnih voda u stjenskom masivu (filtraciono kretanje podzemnih voda u stjenskom masivu). Najintenzivnije njihovo ispoljavanje je u uslovima brdskog reljefa i u dolinama rijeka, a posebno u njihovom priobalnom pojasu. Generalno, visinske oblasti terena sa kojih se vode filtriraju (filtraciono kreću ≡ teku) u niže oblasti, karakterišu se negativnim potencijalom (▬) u odnosu na potencijal u dolini (+) - oblasti u koje se „slivaju“ podzemne vode. Veličina gradijenta filtracionog potencijala različita je za razne uslove i zavisi od brzine kretanja podzemnih voda, njihove mineralizacije, moćnosti vodonosnog sloja, razmjere i dubine zaljeganja podzemnog toka i drugih faktora. U praksi registrovan je pad filtracionog potencijala i do nekoliko stotina milivolti (mV) po kilometru. U dolinama rijeka registruje se povećanje potencijala u pravcu toka podzemne vode. U priobalnom dijelu rjeka potencijal raste ili opada u odnosu na kopneni deo (dio rječne doline iza priobalnog pojasa) u zavisnosti od toga da li rjeka hrani ili drenira podzemnu izdan, respektivno.
Oblast primjene:
- Geologija: Identifikacija strukturno-tektonske građe stjenskog masiva, identifikacija položaja i uslova zaljeganja rudnih tjela kod sulfidnih ležišta
- Hidrogeologija: Kvantitativna ocjena hidrogeoloških karakteristika i uslova u stjenskom masivu istražnog prostora, određivanje pravca i smjera filtracionog toka podzemnih voda (bitne informacije i podaci pri definisanju zaštitnih zona od zagađivanja podzemnih izdani),
- Inžinjerska geologija: Gruba ocjena inžinjersko-geoloških uslova stjenskog masiva u zoni istražnog prostora,
- Geomehanika: Informacije kvantitativnog nivoa za potrebe zoniranja terena u cilju uzorkovanja stjenskog materijala pri detaljnim geomehaničkim ispitivanjima.
- Rudnička geologija: Realizacija propisanog nivoa stepena istraženosti i stepena poznavanja ležišta mineralnih resursa za odgovarajuće kategorije rezervi odnosno: kvalitativna i kvantitativna identifikacija ležišnih uslova, zaljeganja i prostiranja, veličine, oblika i građe ležišta, odnosno rudnog tijela, determinacija međusobnih odnosa i prostornog razmještaja mineralnih supstanci, geološke građe i hidrogeološkuh parametara vodonosne sredine, rasprostranjenost, uslova prihranjivanja i obnavljanja eksploatacionih rezervi, stepen povezanosti sa vodama susjednih vodonosnih sredina i površinskih tokova, uslova vještačkog prihranjivanja, kao i uslove zaštite podzemnih voda i sl..